Elektrik Piyasası Lisanssız Üretim Sıkça Sorulan Sorular
1 ) Kimler lisanssız elektrik üretim tesisi kurabilir?
Elektrik abonesi olan herkes (her gerçek veya tüzel kişi) lisanssız elektrik üretim tesisi kurabilir. Bu
kişilerin kendi uhdelerinde en az bir tüketim tesisi, yani aboneliği bulunması gerekir. Aboneliği olmayan
kişiler, lisanssız elektrik üretim tesisi kuramaz. Gerçek ya da tüzel kişi olmayan aboneler (apartman
yönetimi gibi) lisanssız elektrik üretim tesisi kuramaz.
2 ) Yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı olarak lisanssız elektrik üretim tesisi kurulabilir mi ?
Evet, kurulabilir
3 ) Yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı olarak kurulacak lisanssız elektrik üretim tesisleri için kurulu
güç sınırı var mıdır?
Evet, vardır. Yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı elektrik üretim tesisleri azami 500 kWe gücünde
kurulabilir ve sisteme en fazla 500 kWe olarak bağlanabilir.
4)Yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı olarak lisansız elektrik üretim tesisi kurulması halinde üretilen
ihtiyaç fazlası elektrik kime satılabilir? Satışa ilişkin sınır var mıdır?
Yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı olarak kurulacak elektrik üretim tesislerinden üretilen elektriğin
ihtiyaç fazlası kısmı tesisin kurulduğu bölgede görevli perakende satış lisansı sahibi dağıtım şirketi
aracılığıyla YEK Destekleme Mekanizması kapsamında değerlendirilmektedir. Bir satış kısıtı yoktur.
Ancak abonelik çerçevesinde üretim tesisi ile ilişkilendirilen tüketim tesisinde sürekli bir tüketimin
olması gerekir. YEK destekleme mekanizması TEİAŞ tarafından işletilen piyasa bazlı bir satın alma
mekanizması olup elektriği devlet satın almamakta ancak devlet sistemin işleyişini garanti altına
almaktadır.
5 ) Yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı olarak lisanssız elektrik üretim tesisi kurulması halinde
üretilen ihtiyaç fazlası elektrik kime hangi fiyattan kaç yıl süreyle satılabilir?
Yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı olarak kurulan elektrik üretim tesislerinden üretilen elektriğin
ihtiyaç fazlası kısmı YEK Kanununa ekli I sayılı Cetvelden 10 yıl süreyle satın alınacaktır. 10 yıl sonra
ne olacağı ilgili kanun hükümlerinde yapılacak düzenlemeyi müteakip açıklığa kavuşacaktır.
6 ) Yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı lisanssız elektrik üretim tesisleri YEK Kanununa ekli II sayılı
Cetvelden yararlanabilir mi? Yararlanabilirse hangi tarihten itibaren kaç yıl süreyle yararlanabilir?
Yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı lisanssız elektrik üretim tesisleri YEK Kanununa ekli II sayılı
Cetvelde öngörülen yerli aksam destek bedeli ödemesinden 5 yıl süreyle yararlanabilir. Bu yararlanma
tesisin işletmeye girdiği tarihten başlayacaktır.
7 ) Kojenerasyon tesisi kurulması halinde üretilen elektrik kime satılabilir?
Lisanssız kurulacak kojenerasyon tesislerinden üretilecek ihtiyaç fazlası enerji satılamaz. Bu tesisler
sadece tesisi kuran kişinin elektrik ihtiyacını karşılamak için kurulabilir. Bu tesislerde üretilen elektrik
enerjisinin ihtiyaç fazlası kısmı sisteme verilemez, gün öncesi ve dengeleme güç piyasalarında
satılamaz, bir başka kişiye satılamaz.
8 )Lisans almaksızın mikro-kojenerasyon tesisi kurulabilir mi? Bu durumda kurulu güç sınırı var mıdır?
Evet, kurulabilir. Mikro kojenerasyon tesisinin kurulu gücü 50 kWe ile sınırlıdır.
9) Lisans almaksızın kojenerasyon tesisi kurulması halinde üretilen elektrik kime satılabilir?
Lisanssız kurulacak kojenerasyon tesislerinden üretilerek ihtiyaç fazlası olarak sisteme verilen elektrik enerjisi satılamaz. Bu tesisler, sadece üretim tesisini kuran kişinin elektrik ihtiyacını karşılamak için kurulabilir. Bu tesislerde üretilen elektrik enerjisinin ihtiyaç fazlası kısmı sisteme verilemez, gün öncesi ve dengeleme güç piyasalarında satılamaz ve bir başka kişiye ikili anlaşmayla satılamaz. Buna rağmen, bu tesislerde üretilen elektrik enerjisinin ihtiyaç fazlası kısmının sisteme verilmesi halinde, ilgili kişiye sisteme verilen ihtiyaç fazlası enerji için herhangi bir bedel ödenmez, ihtiyaç fazlası enerji YEK Destekleme Mekanizmasına katkı olarak değerlendirilir.
10) Lisans almaksızın mikrokojenerasyon tesisi kurulabilir mi? Bu durumda kurulu güç sınırı var mıdır?
Evet, kurulabilir. Mikro kojenerasyon tesisinin kurulu gücü 100 kWe ile sınırlıdır.
11) Lisans almaksızın mikrokojenerasyon tesisi kuran kişiler ürettikleri elektriği kime satabilir?
Lisanssız mikrokojenerasyon tesisi kuran gerçek ve tüzel kişilerin ihtiyaçlarından fazla olarak ürettikleri elektrik enerjisi 5346 sayılı YEK Kanunu eki I sayılı Cetvelde yer alan en düşük fiyattan bölgede faaliyet gösteren görevli tedarik şirketi tarafından satın alınır. Söz konusu elektrik enerjisi bunun dışında piyasada ikili anlaşmalar, gün öncesi veya dengeleme güç piyasalarında satılamaz.
12) Lisanssız elektrik üretimi kapsamında kojenerasyon ve mikrokojenerasyon tesisleri YEK Kanununa ekli II sayılı Cetvelde yer alan fiyatlardan yararlanabilir mi?
Hayır, yararlanamaz.
13) Lisanssız elektrik üretim tesisi kurmak için nereye başvuru yapmak gerekir?
Lisanssız elektrik üretim tesisi hidrolik kaynaklara dayalı olarak kurulmak istenmesi halinde üretim tesisinin kurulacağı yerin İl Özel İdaresine veya il özel idaresinin bulunmadığı yerlerde Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığına, diğer kaynakların kullanılmak istenmesi halinde ise ilgisine göre üretim tesisinin kurulacağı bölgedeki dağıtım şirketine ya da OSB’ye yapılır.
14) Lisanssız elektrik üretim tesisi kurmak için yapılan başvurularda hangi belgeler sunulur?
Bu konu Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretimine İlişkin Yönetmeliğin Uygulanmasına Dair Tebliğ’in 7 nci maddesinde açıklanmıştır. Hidrolik kaynaklara dayalı başvuru yapacak kişiler birinci fıkrada belirlenen belgeleri, diğer kaynaklara dayalı başvuru yapacak kişiler Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretimine İlişkin Yönetmeliğin Uygulanmasına Dair Tebliğ’in 7 nci maddesinin ikinci fıkrasında belirlenen belgeleri temin ederek başvuru yapacaktır. Ayrıca, her bir başvuruda başvuru ücretinin de yatırılması gerekmektedir.
15) Hidrolik kaynaklara dayalı üretim tesisi kurmak amacıyla arazi edinimi için kamu veya hazine veya orman arazisini tahsise yetkili kuruluşlara başvuru yaptım. Ancak tahsis yapılmıyor. Ne yapmalıyım?
Kamu, hazine arazisi veya orman sayılan alanlar üzerinde hidrolik kaynaklara dayalı lisanssız elektrik üretim tesisi kurmak için arazinin ilgili mevzuatına göre kullanım hakkının edinilmesi gerekir. Bu belge edinilemiyorsa; ancak söz konusu arazi bir başkasına da tahsis edilmemişse, tesis sahasını/mahallini tahsise yetkili Orman Genel Müdürlüğü, , Milli Emlak Genel Müdürlüğü veya İl Özel İdaresi (İl Özel İdaresi bulunmayan yerlerde Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığı) gibi ilgili kurumdan alınacak, arazinin bir başkasına tahsis edilmediğini ve tahsis için ilgilisince başvuru yapıldığını bildirir resmi yazı başvuru aşamasında yeterli kabul edilecektir.
16) Onbeşinci sorudaki imkan rüzgar ve güneş enerjisine dayalı üretim tesisleri için de tanınıyor mu?
Hayır, tanınmıyor. Ancak, ilgili kamu tüzel kişiliklerinden izin alınmak şartıyla rüzgar ve güneş enerjisine dayalı lisanssız üretim tesisleri de kurulabilir.
17 ) Bir kişi birden fazla dağıtım bölgesinde ayrı ayrı üretim tesisleri kurabilir mi? Kurabilirse bu tesisler
bakımından kurulu güç sınırı var mıdır?
Bir gerçek ya da tüzel kişinin birden fazla dağıtım bölgesinde aboneliği olabilir. Bu çerçevede ilgili kişi
her dağıtım bölgesinde her bir aboneliği için lisans almadan elektrik üretim tesisi kurabilir. Bu tesislerin
yenilenebilir enerji kaynaklarından birine dayalı olması halinde 500 kWe kurulu güç sınırı, mikro
kojenerasyon olması halinde de 50 kWe kurulu güç sınırı vardır.
18 ) Lisanssız elektrik üretim başvurularında kaynak kullanım hakkını edindiğime dair belge istenecek
mi?
Lisanssız elektrik üretim tesisinin yenilenebilir enerji kaynaklarından birine dayalı olması halinde kural
olarak kaynak kullanım hakkının edinildiğine dair belge sunulması gerekir. Ancak rüzgar, güneş ve
biyokütle ve biyokütleden elde edilen gaza (çöp gazı dâhil) dayalı olarak kurulacak üretim tesisleri için
bu belge istenmemektedir.
19 ) Lisanssız elektrik üretim tesisinin kamu vaya hazine arazisi veya orman sayılan alanlar üzerine
kurulmak istenmesi halinde ne yapmalıyım?
Lisanssız elektrik üretim tesisinin kamu veya hazine veya orman arazisine kurulmak istenmesi halinde
arazinin ilgili mevzuatına göre kullanım hakkının edinildiğine dair belge edinilmesi gerekmektedir. Bu
çerçevede ilgili mevzuatı hazırlama ve uygulamakla görevli ve yetkili kurum ve kuruluşlara başvuru
yapılması gerekmektedir. Belge açıkça "ENERJİ ÜRETİM TESİSİ KURULMASI İÇİN İZİN
VERİLMİŞTİR" ifadesini içermelidir. Ancak kamu veya hazine veya orman arazisine kurulacak tesisin
hidrolik üretim tesisi olması halinde kaynak kullanım hakkı edinilememişse söz konusu arazi bir
başkasına da tahsis edilmemişse, tesis sahasını/mahallini tahsise yetkili kurum veya kuruluştan
alınacak, arazinin bir başkasına tahsis edilmediğini ve tahsis için ilgilisince başvuru yapıldığını bildirir
resmi yazı, başvuru aşamasında yeterli kabul edilecektir.
20 ) Lisanssız elektrik üretim tesisi kurulmasında devlet tarafından sağlanan teşvikler hakkında bilgi
verir misiniz?
Lisanssız elektrik üretim tesisleri Yönetmelik ve Tebliğ kapsamına göre kurulmakta ve bu tesisleri
kuran kişiler bu tesislerde kendi ihtiyaçları için elektrik üretmeye yetkili kılınmıştır. Bu kişilerden mikro
kojenerasyon tesisi kuran gerçek kişiler ile kojenerasyon tesisi kuran gerçek ve tüzel kişiler elektriği
sadece kendi ihtiyaçları için üretebilecektir. Mikro kojenerasyon tesisi kuran kişilerle yenilenebilir enerji
kaynaklarına dayalı tesis kuran gerçek ve tüzel kişilerin ihtiyaçlarından fazla ürettikleri elektrik 10 yıl
süreyle perakende satış lisansı sahibi dağıtım şirketi vasıtasıyla YEK Destekleme Mekanizması
kapsamında değerlendirilir. Bu çerçevede, yenilenebilir enerji kaynakları için YEK Kanununa ekli I
sayılı Cetvelde kaynak bazında öngörülen fiyat, mikro kojenerasyon tesisi kuran tüzel kişiler için aynı
cetveldeki en düşük fiyat uygulanır.
21 ) Lisanssız elektrik üretim tesisleri için kredi ve diğer finansman imkanları hakkında bilgi verir
misiniz?
Lisanssız elektrik üretim tesislerine kredi verilmesi veya diğer finansman imkanlarının temin edilmesi
Kurumun görev alanında bulunmamaktadır. Lisanssız elektrik üretim tesisleri için gerekli finansman
ihtiyacının öz sermaye, kredi veya diğer finansman yöntemleri ile karşılanması üretim tesisini kuracak
kişinin uhdesindedir.
22 ) Rüzgar ve güneşe dayalı lisanssız elektrik üretim tesisşeri için ölçüm zorunluluğu var mıdır?
Hayır, yoktur.
23 ) Yönetmeliğin 7 nci maddesinin ikinci fıkrasında geçen “kullanım hakkını gösterir sair belge”
ifadesinden ne anlaşılmalıdır?
Yönetmelik lisanssız üretim tesisi kurmak üzere başvuru yapacak kişilerin üretim tesisinin kurulacağı
yerde/mahalde tam bir yetki ile kullanım hakkına sahip olmasını istemektedir. Bu nedenle ilgililerin
mülkiyet hakkı veya kiralama kapsamında kullanım hakkına sahip olmaları gerekmekte ya da tesis
sahasının kullanımının bir başkasının müdahalesiyle kesintiye uğramayacak biçimde ilgilisinde
olduğunu ispatlayacak kullanım hakkını gösterir bir belge ile ispatlanması istenmektedir. Örneğin 4721
sayılı Türk Medeni Kanunu ve 1512 sayılı Noterlik Kanunu ve ikincil mevzuatı çerçevesinde
düzenlenmiş olan Düzenleme Şeklinde Zilyetliğin Devri Sözleşmesi ancak, yukarıda açıklandığı üzere,
müdahaleden ari bir kullanım hakkı sağladığının tespit edilmesi halinde kullanım hakkını gösterir sair
belge olarak değerlendirilebilir.
24 ) Lisanssız üretim tesisinden üretilen ve sisteme verilen ihtiyaç fazlası enerji nasıl mahsup
edilecek?
Lisanssız üretim tesislerinde üretilerek sisteme verilecek ihtiyaç fazlası enerjinin mahsubu üretim
tesisinin tüketim tesisi ile (a) aynı yerde olması veya (b) aynı yerde olmaması halinde farklı olacaktır.
(a) Üretim tesisi tüketim tesisi ile aynı yerde kurulu ise sisteme verilen ihtiyaç fazlası enerji çift taraflı
ölçüm yapan sayaç vasıtasıyla günlük olarak ölçüleceğinden günlük tüketim günlük üretimden (24.00
itibariyle) mahsup edilecek ve sonuçta üretim fazlası varsa (=ihtiyaç fazlası enerji) miktar kaynak
bazında belirlenmiş destek fiyatının o günkü Merkez Bankası ABD doları döviz alış kuru üzerinden
bulunacak sayıyla çarpılarak elde edilen değer üreticinin alacak hanesine yazılır. Örneğin bir gün
içinde çatısında güneş enerjisi tesisi kurulu bir evin 60 kWh tüketimi 100 kWh üretimi varsa 40 kWh
ihtiyaç fazlası enerji sisteme verilmiştir. Buna göre (40 kWh X 0,133 usd/kWh X 1,83 TL/usd) = 10,66
TL günlük olarak alacak hanesine yazılacaktır. Tersi olursa bu durumda kişi sistemden 40 kWh enerji
çekmiş siteme fazladan enerji vermemiştir. Bu 40 kWh enerji için mevcut aboneliği esas alınarak
tüketim miktarı tahakkuk ettirilir. Bu işlemler her gün için ayrı ayrı yapılarak sonuçta ay sonundaki
alacak ve borç hesabı belirlenir. Bu miktar üzerinden diğer işlemler (dağıtım sistem kullanım bedeli,
kayıp kaçak vb) işlemleri yapılır ve işlem sonuçlandırılır. (b) Üretim tesisi tüketim tesisi ile aynı yerde
kurulu değilse sisteme verilen enerji ve sistemden çekilen enerji ayrı ayrı kaydedilir. Çekilen enerji
verilen enerjiden mahsuplaştırılır ve sonuçta yukarıdaki gibi ya sisteme verilmiş ihtiyaç fazlası enerji ya
da sistemden çekilmiş enerji sonucuna ulaşılır ve bu miktar için yukarıda açıklanan işlemden uygun
olanı yapılır. Ancak bu durumda diğer işlemler (dağıtım sistem kullanım bedeli, kayıp kaçak vb) hem
sistemden çekilen hem de sisteme verilen enerji için ayrı ayrı yapılır ve işlem sonuçlandırılır.
25 ) Lisanssız üretim tesisi kuran kişi tüketim tesisinde üç zamanlı abone ise mahsuplaşma hangi
zaman dilimi için yapılacak?
Bu durumda günlük yerine üç zamanın her biri için ayrı hesap yapılacaktır. Yani bir gün için, bir hesap
değil üç hesap yapılacaktır.
26 ) Şebekeye bağlı ne demektir?
Lisanssız elektrik üretim mevzuatı uyarınca elektrik dağıtım şebekesine (direkt=doğrudan) irtibat tesis
eden her türlü tesis şebekeye bağlı (on-grid) kabul edilmektedir. Ayrıca bir tüketim tesisine ya da onun
barasına bağlantı yaparak (indirekt=dolaylı) dahi olsa şebekeyle irtibatlı olan üretim tesisleri de
şebekeye bağlı tesis kabul edilmektedir. Böylece mevzuatta öngörülen esas ve usullere göre
projelendirilmeli, kurulmalı ve işletilebilmelidir.
27 ) Üretim tesisi ile tüketim tesisinin aynı yerde olması ne demektir, ne anlamı vardır?
Yönetmeliğin 3 üncü maddesinin son fıkrasına göre "üretim tesisiyle tüketim tesisinin dağıtım
sistemine aynı baradan bağlı olması halinde her ikisi aynı yerde" kabul edilmektedir. Bu durum en
genel olarak fiziksel olarak aynı mekanda kurulmak anlamına gelmektedir. Çatıya kurulacak güneş
panelleri, bahçeye kurulacak biyogaz tesisi ya da rüzgar gülü uygulamasında olduğu gibi. Aynı yerde
olma durumunda bağlantı tüketim tesisiyle doğrudan irtibatlı olduğundan üretilen elektrik enerjisi
öncelikle aynı yerdeki tüketim tesisinde tüketilmekte, tüketim tesisinde tüketilemeyen kısmı (sayaçtan
geçerek) sisteme çıkmaktadır. Buna net ölçüm yöntemi adı verilmektedir. Böylece ilgilisi genelde
sistemden çekeceği elektrikten daha ekonomik fiyata elektrik kullanıyor olacak ve sisteme satış miktarı
düşerek sistemin alım yükümlülüğü üzerindeki stres azaltılacaktır. Elektrik fiyatları sabit destek
fiyatlarından yüksek olduğu sürece (ki günümüzde durum budur) üretici karda olacaktır.
28 ) Üretim tesisi ile tüketim tesisinin aynı fiziksel mekanda olması halinde baradan bağlanması
zorunlu mudur?
Üretim tesisinin fiziksel olarak tüketim tesisinin bulunduğu yerde kurulmak istenmesi halinde üretim
tesisinin bağlantısının öncelikle tüketim tesisi barasından yapılması imkanı varsa bağlantının bu
şekilde tesis edilmesi gerekmektedir. Sonuç olarak üretim tesisinin, tüketim barasından bağlanması
teknik olarak imkan dahilinde ise (trafo kapasitesi konusundaki Yönetmelik EK 5 Tabloda öngörülen bir
yıllık kısıtlar şahsi trafolar için uygulanmamaktadır) bağlantının gerekli teknik ve güvenlik şartları
sağlanarak tüketim barasından yapılması öngörülmektedir.
29 ) Yönetmeliğin 13 üncü maddesinin üçüncü fıkrasında yer verilen AG seviyesinden bağlantı kısıtına
ilişkin hükmün,tüketim tesisiyle üretim tesisi aynı yerde olan ve trafosu kendisine ait lisanssız elektrik
üretim tesisi başvurusu yapan kişiler bakımından nasıl uygulanacağını açıklar mısınız?
Yönetmeliğin 13 üncü maddesinin üçüncü fıkrası "AG seviyesinden bağlanacak üretim tesislerinin
toplam kapasitesi, bu üretim tesislerinin bağlı olduğu dağıtım transformatörünün gücünün yüzde
otuzunu (%30) geçemez." hükmünü amirdir. Hüküm "dağıtım transformatörü" ifadesiyle ilgili EDAŞ''ın
işletmesinde bulunan dağıtım transformatörlerini kastetmektedir. Bu çerçevede özel kişilere ait
trafolarda yukarıdaki hükümde geçen yüzde otuz kısıtının uygulanmasına gerek yoktur. Ancak bu
durumda dahi Yönetmeliğin 6 ncı maddesinin ikinci fıkrası hükmüne aykırı bir uygulamaya imkan
verilemeyecektir.
30 ) Lisanssız üreticiler için otoprodüktör fideri donatılması istenebilir mi?
Lisanssız üretim tesislerinin sisteme güvenli olarak bağlanabilmesi için gereken koşullar Yönetmelik ve
Tebliğ''de belirlenmiştir. Bu sebeple lisanssız üretim tesisleri için otoprodüktör fideri donatılması
uygulamasına ancak teknik zorunluluk halinde başvurulması gerekmektedir.
31 ) Lisanssız elektrik üretim başvurusu reddedilen kişilerin aynı yıl içindeki bir sonraki başvurularında
yeniden ücret alınacak mıdır?
Tebliğ kapsamında yapılan başvuruların her biri bir diğerinden bağımsız olup başvuru şartlarının her
başvuru için ayrı ayrı kontrol edilmesi gerekmektedir. Bu çerçevede her başvuru için ayrı başvuru
bedeli ödenmesi gerekmektedir.
32 )Destek ödemesi için yapılacak işlemleri sırasıyla belirtir misiniz?